Bulaşıcı Hastalıklara İlişkin Tedbirlere Aykırı Davranma
Covid-19, Çin üzerinden tüm dünyaya yayılan bir virüs türü olarak şimdiden dünya tarihine adını yazdırdı. Bugüne kadar dünya üzerinde pek çok salgın hastalık meydana gelmiştir. Ancak tüm dünyada insanların sokağa çıkmasına bu denli engel olması nedeniyle Covid-19’un etkisinin çok farklı boyutlarda olduğunu söyleyebiliriz. Tabi ki bu etkinin yaşanmasında teknoloji çağının hayatımıza kattıklarının büyük önemi var. Çünkü teknoloji ve bilim alanında bu kadar ileriye gitmiş insanoğlunun bir virüs karşısında böylesine çaresiz kalmasını kabullenmek hepimize zor geldi.
Tüm Dünya’da yaşanan salgın nedeniyle ülkelerde sokağa çıkma yasakları ilan edilerek bu virüsün yayılması engellenmeye çalışıldı. Özellikle İtalya ve İspanya’da çok hızlı şekilde yayılan Covid-19 kısa zamanda tüm Dünya’yı etkisi altına aldığı için sokağa çıkma yasağı ilan ederek virüsün bulaştığı insanların dolaşmasına engel olarak diğer insanların bu durumdan etkilenmesinin önüne geçilmeye çalışıldı. Tüm ülkelerde alınan tedbirlere benzer tedbirler ülkemizde de alınarak virüsün yayılması engellenmeye çalışılıyor. İlk olarak 10 Nisan 2020 tarihinde ilan edilen hafta sonu 48 saat sokağa çıkma yasağı uygulaması Ramazan Bayramı’nda da devam etti ve İç İşleri Bakanlığı tarafından yayımlanan Genelge ile 22.05.2020-26.05.2020 tarihleri arasında sokağa çıkma yasağı ilan edildi. (https://www.icisleri.gov.tr/81-ilde-22052020-saat-2400-ile-26052020-saat-2400-arasinda-uygulanacak-sokaga-cikma-kisitlamasi)
Yine aynı Genelgenin son kısmında:
“Alınan kararlara uymayan vatandaşlara Umumi Hıfzıssıhha Kanununun 282’nci maddesi gereğince idari para cezası verilmesi başta olmak üzere aykırılığın durumuna göre Kanunun ilgili maddeleri gereğince işlem uygulanacak. Konusu suç teşkil eden davranışlara ilişkin Türk Ceza Kanunu’nun 195 inci maddesi kapsamında gerekli adli işlemlerin başlatılacak.” düzenlemesi yer almıştır. Burada yayımlanan Genelgeye uymayan vatandaşlar hakkında uygulanacak yaptırımlar belirtilmiştir.
İç İşleri Bakanlığı tarafından yayımlanan genelgelerde yer verilen Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma suçu 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun İkinci Kitap Üçüncü Kısım Üçüncü Bölümde düzenlenmiştir. Ceza Kanunumuzda yer verilen bu ayrıma baktığımızda ilgili suçun “Topluma Karşı Suçlar” başlığının “Kamunun sağlığına karşı suçlar” alt başlığında düzenlendiğini görmekteyiz.
İlgili madde:
“BULAŞICI HASTALIKLARA İLİŞKİN TEDBİRLERE AYKIRI DAVRANMA
Madde 195 – (1) Bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına dair yetkili makamlarca alınan tedbirlere uymayan kişi, iki aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.” şeklindedir. (http://www.ceza-bb.adalet.gov.tr/mevzuat/5237.htm)
Yukarıda yer verdiğimiz hüküm gereğince alınan tedbirlere aykırı davranan kişiler hakkında iki aydan bir yıla kadar hapis cezası verilebilecektir.
Madde metninde ‘bulaşıcı hastalıklardan birine’ cümlesi geçmektedir. Dolayısı ile bu madde metninden dolayı bir kişiye ceza verilebilmesi için ortada bir bulaşıcı hastalığın varlığından söz etmek gerekmektedir. Covid-19 tüm dünyada bulaşıcı olarak kabul edilen bir virüs türü olduğu için şu anda Covid-19 sebebiyle alınan sokağa çıkma yasağı kararlarının bulaşıcı hastalık kapsamında alındığı açıktır. Zaten Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından Covid-19virüsünün Pandemi (Pandemi; dünyada birden fazla ülkede veya kıtada, çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara verilen genel isimdir. https://www.medipol.com.tr/bilgi-kosesi/bunlari-biliyor-musunuz/pandemi-nedir-corona-virusu-neden-pandemi-ilan-edildi) olduğu 11.04.2020 tarihinde kabul edilmiştir. (https://www.who.int/news-room/detail/27-04-2020-who-timeline—covid-19)
Ayrıca yine madde hükmünde açıkça ‘bulaşıcı hastalıklardan birine yakalanmış veya bu hastalıklardan ölmüş kimsenin bulunduğu yer’den bahsetmektedir. Bu kapsamda örneğin yaşadığı çevrede Covid-19 virüsüne yakalananveya virüs sebebiyle ölen kimse bulunmayan birisi sokağa çıkma yasağı tedbirine uymadığı zaman hakkında bu madde hükmünce ceza verilebilecek midir?
Bu sorunun cevabı aslında kanunun lafzında yer alıyor gibi görünse de burada lafzi yorumla birlikte amaçsal yorum yönteminden de faydalanmak gerekmektedir. Böylece kanun metnine dair yapacağımız yorumda hem kanun maddesinde yer verilen bulaşıcı hastalıklardan birisine yakalanmış veya bu hastalık dolayısıyla ölmüş birinin bulunduğu yerin karantina altına alınmasına ilişkin alınan tedbirlere uymama halini dikkate alacak hem de amaçsal yorum kapsamında bu kanun maddesinin amacının salgın hastalıkların yayılmasının önüne geçmek olduğu gerçeğini göz ardı etmeyeceğiz.
Sonuç olarak Covid-19 salgını kapsamında alınan sokağa çıkma yasağına uymayan vatandaşlar hakkında Türk Ceza Kanunu’nun 195. maddesinin uygulanacak ve bu suçtan haklarında soruşturma açılanlar 2 aydan 1 yıla kadar hapis istemiyle yargılanabileceklerdir.